AI dwingt leraren na te denken over waarom ze les geven.

Tijdens het luisteren naar een BNR-podcast, waarin onderwijsdeskundige Barend Last werd geïnterviewd, heb ik zoals altijd "mijn notitieboekje" erbij gepakt en handgeschreven aantekeningen gemaakt.

Zoals je ziet, hou ik van de klassieke aanpak! Daarna besloot ik de foto van deze 4 notities vellen simpelweg te uploaden naar ChatGPT, en met één druk op de knop kreeg ik een verbluffend nauwkeurige uitwerking terug. Hier is een van de 4 notities.

Vervolgens heb ik de YouTube-link van de podcast https://www.youtube.com/watch?v=wB5uKVNPoTw in NotebookLM gezet, en binnen no-time verscheen de volledige transcriptie. Deze heb ik weer in ChatGPT geladen, met een prompt verzoek: “Combineer de tekst met mijn persoonlijke aantekeningen en maak er een blog van, maar wel in de stijl van Alexander Klöpping – nuchter, toegankelijk en licht kritisch, met een vleugje humor om de complexiteit te verzachten.”

Het resultaat? Dat zie je hieronder, zonder ook maar één wijziging van mijn kant.

AI in het onderwijs: tussen hype en realiteit

Laatst luisterde ik naar een fascinerend gesprek in de BNR-podcast De Technoloog, waar onderwijsmaker Barend Last te gast was. Tijdens het luisteren maakte ik aantekeningen, en wat opvalt is hoe AI het onderwijs op drie fundamentele manieren raakt. Laten we ze eens uitpluizen.

1. Gamificatie: meer dan alleen een spelletje

Het eerste wat Last aankaart is hoe gamificatie het onderwijs kan verrijken. Maar hier komt direct een interessante paradox naar voren: de beruchte "vergeetcurve van Ebbinghaus" vertelt ons dat je dingen moet herhalen om ze te onthouden. Gamificatie kan dit proces leuker maken, maar het moet wel gekoppeld zijn aan echte leerdoelen. Het gaat om drie kernbehoeften:

• Autonomie (zelf keuzes maken)

• Competentie (vooruitgang voelen)

• Verbondenheid (samen leren)

2. Een revolutie in toetsing

Het traditionele "cijfertjes geven" staat onder druk. Last pleit voor een fundamenteel andere aanpak: programmatisch toetsen. Denk niet aan losse foto's (momentopnames), maar aan een complete film van iemands ontwikkeling. AI kan hier een interessante rol in spelen, niet als beoordelaar, maar als tool om het leerproces beter in kaart te brengen.

3. AI in de praktijk: drie perspectieven

Last's analyse van AI in het onderwijs is verrassend genuanceerd:

1. Onderwijs óver AI:

   • Integratie in het curriculum

   • Focus op digitale vaardigheden (die nog steeds niet overal worden aangeleerd!)

   • Aandacht voor privacy en veiligheid

2. Onderwijs mét AI:

   • AI als assistent voor docenten

   • De menselijke factor blijft cruciaal

   • Interessant detail: UNESCO heeft recent een raamwerk uitgebracht dat docenten drie kerncompetenties meegeeft voor het AI-tijdperk: privacy/ethiek, technische basiskennis, en didactische vaardigheden. Kortom: niet alleen weten hóe je AI gebruikt, maar vooral wanneer het zinvol is om in te zetten.

3. Onderwijs verstoord dóór AI:

   • De uitdaging van tools als Snapchat's My AI

   • Hoe ga je om met automatische antwoorden?

   • De noodzaak van nieuwe toetsvormen

Big Tech: vriend of vijand?

Het meest prangende dilemma? Big Tech's rol in het onderwijs. Google Education, Microsoft 365 - ze bieden allemaal "veilige" oplossingen aan. Maar zoals Last fijntjes opmerkt: als iets gratis is, ben jij het product. Lokale modellen en open source alternatieven klinken mooi, maar kosten wel een miljard of wat...

De toekomst van het klaslokaal

Het mooie aan Last's visie is dat hij niet vervalt in techno-utopisme of dystopisch gedoe. In plaats daarvan pleit hij voor een pragmatische aanpak: ja, AI gaat het onderwijs veranderen, maar de essentie van goed onderwijs - die persoonlijke connectie, die arm om je schouder als het even niet lukt - blijft onvervangbaar.

Tot slot: een nuchtere kijk

We moeten ophouden met het zien van AI als òf een wondermiddel òf een bedreiging. In plaats daarvan moeten we, zoals Last benadrukt, terug naar de kernvraag: wat is het doel van ons onderwijs? Want tussen alle digitale innovaties door blijft één ding overeind: goed onderwijs gaat niet alleen over kennisoverdracht, maar ook over persoonlijke groei en socialisatie.

P.S. En die Napoleon op het digibord? Die mag best blijven. Zolang we maar niet vergeten dat échte leerervaringen vaak ontstaan in de discussie erna, als leraar en leerlingen samen ontdekken wat er wel en niet klopt aan zo'n digitaal gesprek.

Bronnen:

Last, B. (2025). AI dwingt leraren na te denken over waarom ze les geven [Podcast]. De Technoloog. Geraadpleegd op 4 november 2024, van https://www.bnr.nl